Klasy oświetlenia opraw oświetleniowych

Dobór właściwej normy

Przed rozpoczęciem inwestycji pierwszym krokiem powinien być dobór właściwej normy, na której będziemy się opierać przy projektowaniu. Przywołane w prawie stosowanie Polskich Norm w zakresie oświetlenia drogowego, obecnie nie określa jednoznacznie, która konkretnie norma lub jej wersja winna być stosowania. To sprawia, że powstaje luka, którą inwestor z projektantem bądź wykonawcą powinni wypełnić, decydując się na działanie. Dobór klasy oświetlenia powinien być więc poprzedzony, szczegółowo przeanalizowanym i przemyślanym określeniem warunków otoczenia oraz głównym celom inwestycji.

Przepisy z biegiem czasu i ich nowelizacją są stopniowo zaostrzone. Stosowanie najnowszej normy w przypadku nowo projektowanych obiektów wydaje się oczywiste. Jednakże w przypadku modernizacji istniejącego obiektu wybudowanego niejednokrotnie dziesiątki lat temu, wg. “starych” przepisów lub z całkowitym ich pominięciem wg. praktyk tzw. “doświetlania” dróg, może skutkować automatycznym brakiem możliwości spełnienia surowych kryteriów norm. W takich przypadkach jedynym rozwiązaniem bywa konieczność przebudowy całej infrastruktury oświetleniowej, podnosząc koszty całej inwestycji.

Proces ustalania klasy oświetlenia drogowego określonego odcinka drogi ściśle zależy więc od tego czy mamy do czynienia z drogą projektowaną, czy drogą już istniejącą.

Zwróć uwagę na :

W pierwszym przypadku projektant może przyjąć potencjalne dane dotyczące liczby użytkowników i możliwości kolizji, stosując najnowsze normy do wyboru klas oświetlenia.

Jeżeli jednak droga istnieje, a Inwestor nie posiada pełni jej danych, należy dokonać audytu – zestawienia istniejącego oświetlenia, jeżeli takie już jest i serii pomiarów faktycznego natężenia lub luminancji oświetlenia oraz faktycznego natężenia ruchu. Na tej podstawie projektant bądź wykonawca mogą odnieść się – do jakiej klasy przypada dany odcinek drogi.

Popularne normy z rodziny 13201 p.t. “Oświetlenie dróg”, niezależnie od wersji (2005 – j. angielski, 2007 – wersja w j. polskim, 2016 – j. angielski), określają różne klasy oświetlenia drogowego, biorąc pod uwagę z reguły dwa podstawowe kryteria badania oświetlenia: luminancja oświetlenia dla ruchu motorowego lub natężenie oświetlenia dla pozostałych sytuacji ruchu pieszego, rowerowego czy stref konfliktowych.

Pomimo upływu ponad 6 lat od wdrożenia normy angielskojęzycznej z 2015 roku, polska wersja nie doczekała się tłumaczenia. W związku z tym pragniemy Państwu po krótce nieco przybliżyć urywek obszernej treści nowych norm.

W rodzinie norm 13201 z 2016 roku (2015 wydanie angielskie) dokonano podziału klas oświetlenia w sposób zbliżony do norm 13201 z roku 2007, podnosząc jednakże poprzeczkę w zakresie poprawy bezpieczeństwa. Dokonano również modyfikacji sposobu obliczeń oświetlenia otoczenia w stosunku do jezdni ruchu motorowego. Nie omówiono tu jednak kwestii przejść dla pieszych, co uzupełniło Ministerstwo Infrastruktury wydając rekomendację p.t. „Wytyczne prawidłowego oświetlania przejść dla pieszych” z 2018 roku.

Projektant czy wykonawca w dalszej części dobierając klasę oświetlenia musi określić:

rodzaj uczestników ruchu,

jego prędkość i intensywność,

skomplikowanie zadania nawigacji przez ilość zaparkowanych pojazdów i przeszkód drogowych,

prawdopodobieństwa wystąpienia kolizji przez gęstość skrzyżowań.

Na wstępie obiekt najlepiej podzielić na mniejsze części, odcinki – tak zwane sytuacje drogowe oraz określić cele inwestycyjne/projektowe.

Wyróżnia się 7 klas oświetleniowych wg. PN-EN 13201-2:2016 oraz dodatkową klasę oświetlenia przejść dla pieszych wg. rekomendacji Ministra Infrastruktury z 2018 roku. Każdą z tych klas przydzielono do odpowiedniej funkcji oraz podzielono na podklasy o odpowiednich poziomach parametrów. Szczegóły doboru, obliczania oraz pomiarów wskazanych w tabelach wartości zawarto w przytoczonych normach i dokumentach.

W skrócie można wyróżnić klasy oświetlenia wg. PN-EN 13201-2:2016, dzieląc je na typy:

M – ruch pojazdów silnikowych szczególnie trasy komunikacyjne o średniej i wysokiej prędkości ruchu, gdzie stosowane są kryteria luminancji, odpowiednik dawnej klasy ME, w którym podniesiono wymogi dotyczące równomierności oraz oświetlenia poboczy.

L̄ – średnia luminancja, Uₒ – równomierność ogólna, Ul – równomierność wzdłużna luminancji jezdni, Tl – przyrost wartości progowej kontrastu.

C – obszary konfliktowe: strefy ruchu wspólnego dla pojazdów i innych użytkowników drogi, skrzyżowania, strefy zmiany geometrii drogi jak skrzyżowania i ronda oraz drogi o zwiększonym prawdopodobieństwie kolizji jak aleje przysklepowe, przejścia podziemne czy ścieżki pieszo-rowerowe, odpowiednik dawnej klasy CE.

Ē – średnie natężenie, Uₒ – równomierność ogólna.

P – ruch pieszy i rowerowy poruszający się dedykowanymi drogami leżącymi oddzielnie – odseparowanymi od głównego ruchu oraz do dróg mieszkalnych, odpowiednik dawnej klasy S.

Ē – średnie natężenie, Emin – natężenie minimalne, Evmin – najmniejsze natężenie pionowe, Evmin – najmniejsze natężenie półcylindryczne.

HS – klasa dodatkowa dla pieszych i rowerzystów równorzędna z klasą P, biorąca pod uwagę kryteria oświetlenia półsferycznego, odpowiednik dawnej klasy, A w którym zmniejszono ilość poziomów z 6 do 4.

Ēhs – średnie natężenie półsferyczne, Uₒ – równomierność ogólna.

SC – klasa dodatkowa, dla sytuacji w których jest potrzeba identyfikacji twarzy osób lub poprawy poczucia bezpieczeństwa, liczona/mierzona na wysokości 1.5m, odpowiednik dawnej klasy ES.

Ēscmin – średnie minimalne natężenie półcylindryczn.

EV – klasa dodatkowa, stosowana w miejscach, w których musi być zapewniona dodatkowo widoczność powierzchni pionowych, liczona/mierzona na wysokości 1.5m, odpowiednik dawnej klasy EV.

Ēvmin – średnie minimalne natężenie półcylindryczne.

PC – klasa uzupełniająca wg. rekomendacji ministra, dedykowana szczególnej strefie konfliktowej – przejść dla pieszych.

Ēv – średnie natężenie pionowe w osi przejścia, Ēh – średnie natężenie poziome, Uₒ – równomierność natężenia w danej osi.

Nasze oprawy oświetleniowe LED posiadają możliwość dostosowania rozsyłu do wymagań wg klas, poprzez atrybut dostępności różnych optyk w tej samej obudowie. Dzięki czemu możemy oświetlać nie tylko jezdnie i chodniki, ścieżki rowerowe, ale i parkingi oraz przejścia dla pieszych.

Skontaktuj się z naszymi specjalistami

Czy już wiesz jakie oświetlenie wybrać? Masz do nas jakieś pytanie? Skontaktuj się z naszymi specjalistami, którzy bezpłatnie doradzą Ci, pomogą dobrać lampy o najlepszych parametrach, spełniające warunki dostosowane do twojej przestrzeni.

Zalecamy zgłosić się do naszego działu projektowego, który przygotuje koncepcje oświetlenia z użyciem opraw drogowych STR.